Wołów

Kościół p.w. św. Wawrzyńca

Pierwotnie kościół drewniany. Budowę kościoła murowanego z cegły rozpoczęto w 1391 z fundacji księcia Henryka III głogowskiego, nakryto sklepieniami w latach 1406–1408. Odbudowywany po pożarach w 1465 i 1689, został poddany restauracji w 1711. Przebudowany w latach 1471–1483 uzyskuje charakter późnogotycki.
Od ok. połowy XVI wieku stał się głównym kościołem luterańskim miasta (tylko w latach 1682–1701 był na krótko zwrócony katolikom). Kościół rozbudowano w 1908 – dobudowano kruchtę od strony zachodniej. Kościół ma czteroprzęsłową prostokątną nawę i wydłużone prezbiterium, zakończone poligonalnie. Kościół jest w całości oskarpowany. Wnętrze trzynawowe, halowe, nakryte jest sklepieniem klasztornym z początków XVIII w., wspartym na kwadratowych filarach, z wyjątkiem prezbiterium nakrytego sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Na murach kościoła znajdują się liczne renesansowe i barokowe epitafia mieszczan wołowskich z okresu od XVI do XVIII w.
Od północy między nawą a prezbiterium znajduje się kwadratowa wieża, a obok niej zakrystia. W kościele znajdują się organy Adama Horato Caspariniego z 1715–1717 (częściowo oryginalne) – zachował się bogato zdobiony prospekt, wiele oryginalnych piszczałek oraz elementów wewnątrz organów. Po 1945 kościół został opuszczony i niszczał aż do 1973, kiedy przejęty został przez Kościół katolicki, poświęcony 9 sierpnia 1981 roku, był kościołem pomocniczym aż do 1998, kiedy powstała przy nim druga w mieście parafia rzymskokatolicka. Od 2001 w kościele organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej Cantus Organi.
Jak wskazują źródła historyczne, we wrześniu 1504 w świątyni tej został pochowany książę Jan II Szalony.

• Tekst pochodzi z portalu Wikipedia - Wolna encyklopedia

Pierwotnie kościół w Wołowie był świątynią katolicką, jednak od XVI do drugiej połowy XX w. służył protestantom. Od 1975 r. kościół znów jest katolicki. Jego budowa rozpoczęła się w 1391.
W latach 1406–1408 został nakryty sklepieniami. W 1465 oraz w 1689 r. świątynia częściowo spłonęła. Została jednak odbudowana, a w roku 1701 rozpoczęła się tu, trwająca 10 lat, rozbudowa w stylu barokowym. W 1908 r. prace restauratorskie przeprowadził Hans Schlicht. Remont odbył się w latach 1975–1980.
Kościół jest budowlą murowaną z cegły, orientowaną, trzynawową. Wydłużone prezbiterium zakończone jest poligonalnie. Od strony północnej znajduje się wieża i zakrystia, od strony południowej umiejscowiono kaplicę. Budowla jest oskarpowana, jej dachy są dwuspadowe. Prezbiterium i zakrystia posiadają sklepienie krzyżowo – żebrowe, a korpus nawowy - sklepienia klasztorne. We wnętrzu zachował się XVIII-wieczny ołtarz i organy pochodzące z ok. 1716 r. Nie ma wątpliwości, że ich budowniczym był Adam Horatius Casparini z Wrocławia - jeden z najsłynniejszych organomistrzów owego czasu.
Prace konstrukcyjne i stolarskie przy budowie organów powierzono Nicolausowi Arnoldtowi z Wołowa. Instrument otrzymał osiem głosów w manułach oraz pięć głosów, poruszanych pedałami. Niestety organy nie przetrwały jednak w swej pierwotnej formie, ucierpiały bowiem po pożarze w 1781 r., wskutek zawalenia się szczytu fasady. Wymieniono wówczas środkową część instrumentu. Ponownie uzupełniane były w latach 1935–1936
Ambona i empory w kościele p.w. św. Wawrzyńca pochodzą z połowy XVIII w, zaś znajdujące się tu epitafia i nagrobki z okresu od XVI do XVIII w. Od 2001 r. w kościele odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej.

• Tekst pochodzi z portalu Dolnośląska Kraina Rowerowa

Historia kościoła p.w. św. Wawrzyńca sięga XIV w. Świątynia została ufundowana przez Henryka III Głogowskiego. Jej budowę rozpoczęto w 1391 r., nakryto sklepieniami w latach 1406-1408. Odbudowywany po pożarach w 1465 i 1689 r. Podczas przebudowy w l. 1471-1483 uzyskał charakter późnogotycki. Gruntownej restauracji poddany został w 1711 r.
Obecnie jest to budowla orientowana, murowana z cegły, z czteroprzęsłową nawą, z wydłużonym prezbiterium zakończonym poligonalnie, w całości oskarpowana. Od północy pomiędzy nawą a prezbiterium wznosi się kwadratowa wieża, a obok niej zakrystia. Wnętrze trzynawowe, halowe nakryte jest sklepieniem klasztornym z początków XVIII w., wspartym na kwadratowych filarach z wyjątkiem prezbiterium nakrytego sklepieniem krzyżowo-żebrowym.
Dziś warto zwrócić uwagę na renesansowe i barokowe epitafia mieszczan wołowskich znajdujące się zarówno wewnątrz jak na murach kościoła. Największym skarbem Wawrzyńca są jednak unikatowe organy autorstwa jednego z najwybitniejszych budowniczych śląskich, Adama Horatio Caspariniego. Ich budowa datowana jest na 1715-1717 r. Zachował się bogato zdobiony prospekt, wiele oryginalnych piszczałek oraz elementów wewnątrz organów. Od 2001r. w kościele organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej Cantus Organi.
Jak wskazują źródła historyczne, we wrześniu 1504 roku, w tejże świątyni został pochowany Jan II Szalony (zwany również Okrutnym, Dzikim i Złym). Był on najmłodszym synem Jana I żagańskiego i Scholastyki Saskiej. Ostatnim księciem głogowsko-żagańskim z dynastii piastowskiej. Był postacią dosyć kontrowersyjną, przez niektórych historyków chwaloną za ambicje, przez innych ganioną za awanturnictwo i szalone pomysły.

• Tekst pochodzi z portalu OPENCACHING.PL

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Gedenktafel mit einfacher Umrahmung aus Sandstein, für Jungfrau Sophia Catharina, Tochter des Medici und Apothekers Jacob Fuchs + 1591 mit dem Flachbilde des Letzteren (!) als Brustbild.
• Reliefbrustbilder aus Sandstein des Bürgers und Baders Johann Biber, + 1620, und seiner Frau Magdalena, geborenen Herdegin von Breslau, + 1600; einfache Umrahmung.
• Epitaph für den Bürger George Kugler, + 1611, und seine Frau, + 1615; aus Sandstein nach der Grundform aufgebaut. Das Mittelfelfeld stellt auf kreisförmiger Fläche den Crucifixus als Relief dar, darunter die 13 Glieder starke Familie des Verstorbenen. In den Kreiszwickeln befinden sich Engelköpfchen, seitlich Kartuschen. Uber dem Denkmal ist der Auferstandene als Krönung aufgebaut. Die allgemeine Behandlung des Denkmals ist starr.
• Grabsteine.
  1) für zwei Kinder des Bürgermeisters Magnus Keyser, + 1603 und 1607, mit ihren einfach aber zierlich umrahmten Figuren in Lebensgröße.
  2) Dgl. für drei Kinder, bis auf die verwitterte Inschrift und die fehlende Bekrönung gut erhalten. Anfang des XVII. Jahrhunderts.
  3) für ein Mägdlein, + 1612, in reicherer Umrahmung mit nicht ganz geratenen Engelfiguren zur Seite.
• Taufstein aus Prieborner Marmor, von gefälliger Form aus dem XVIII. Jahrhundert, leider zumteil überstrichen.

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1499. Johannes, Herzog von Sagau und Glogau.
• 1591. Fuchs, Jungfrau Sophie Catharina.
• 1592. Scholtz, Thomas, Rathsherr.
• 1595. Reusner, Johanna, Kind.
• 1602. Purmann, Joh., Dr. med.
• 1602-7. Keyser's, Magnus, Bürgermeisters vier Kinder.
• 1606. Schmid, Johannes, Fürstl. Rath.
• 1610. Czepke, Sam., Pastor.
• 1611. Kugler, Georg, und Frau, gst. 1615.
• 1614. Langenau, Georg v., Wohlauer etc. Burggraf,
• 1614. Rechenberg's, Hans v., hinterlassene Wittwe.
• 1620. Schröer, Balth., Lehrer.
• 1625. Kreckwitz, Barb. v., gb. Lossin.
• 1630. Niebelschütz, Sigm., Wohlauer Landshauptmann.
• 1631. Morgenbesser, Mich., Amtsschreiber.
• 1632. Maeusebach, Baltzer Liebmann v.
• 1640. Hempel, Hanss, Bäcker-Ober-Meister.
• 1642. Bieber, Joh,, Raths-Aeltester.
• 1665. Rausendorf, Anna, gb. Winkler, Pastorin.
• 1673. Schweinern, Anna, gb. Nitzschke,
• 1679. Hantsch, Christof, Burgverwalter.
• 1691. May, Casp,, Handelsm., u. Frau, gest. 1724,
• 1715. Brinckmann, Jungfrau Cath. Elis. Charl.
• 1720. Heidenreich, Soph. Elise, Kind.
• 1742. Rachez, de la, Anna Elis, und - Schwestern.
• 1743. Rachez, de la, C. Cath., verh. Krunusius - Schwestern.
• 1743. Rückerts, A. B., gb. May, Doktorin,.
• 1744. Volkmann, Isaac, Dr. med., Israelit.

Płyta nagrobna dwojga dzieci Magnusa Keysera

               

Płyta nagrobna dwojga dzieci Georga i Anny oraz drugiej żony burmistrza Magnusa Keysera, Anny. W tym miejscu przytoczę opis tej płyty zamieszczony w książce Małgorzaty Stankiewicz "Dziecięce płyty nagrobne na Śląsku od XVI do XVIII wieku".

"Dydaktyzm inskrypcji widać na silnie zniszczonej pociskami płycie z Wołowa, poświęconej dwójce dzieci miejscowego burmistrza Magnusa Keysera (+ 1603, + 1607) i jego drugiej żony Anny. Płytę opatrzono aż sześcioma tablicami inskrypcyjnymi. Na najwyższej wyryto wiadomość o rodzicach fundujących nagrobek, poniżej imiona, daty urodzin i śmierci, a pod postacią półrocznego Georga znalazł się cytat z Księgi Mądrości:
DER GERECHTEN SEELEN SIND IST GOTTES HAND,
UND KEINE QUAL RÜHRET SIE AN:
(Dusze sprawiedliwych są w ręku Boga
i nie dosięgnie ich męka [śmierci])(Mdr. 3,1).
Pod postacią jego 3-letniej siostry Anny widnieje z kolei fragment z Księgi Apokalipsy św. Jana:
SELIG SIND DIE TOTEN, DIE IN DEM HERRN STERBEN
SIE RUHEN VON IHRER ARBEIT.
(Błogosławieni są ci, którzy zmarli w Panu [wierze],
oni odpoczywają od swojej pracy) (Ap 14, 13)
Pod oboma zaś postaciami umieszczono nieco przetworzony cytat z Księgi Syracha:
GEDENKE AN IHN, WIE ER GESTORBEN, SO MUSST AUCH DU STERBEN,
GESTERN WAR'S AN MIR, HEUTE IST'S AN DIR.
(Pamiętaj o Nim, jak umarł, bo ty też musisz umrzeć.
Moje było wczoraj, dziś należy do ciebie) (Syr 38, 23). "

Płyta nagrobna Marii Dochmann † 1612

               

Płyta nagrobna Marii Dochmann, córki Georga Dochmanna oraz mieszczki Evy, urodzonej w czerwcu 1600 roku a zmarłej w październiku 1602 roku. W tym miejscu ponownie przytoczę opis tej płyty zamieszczony w książce Małgorzaty Stankiewicz "Dziecięce płyty nagrobne na Śląsku od XVI do XVIII wieku".

"Najbogatsza jest płyta Marii, stojącej pod arkadką wspartą na dwóch pilastrach. Z ich kapiteli wzlatują dwa aniołki tworzące łuk arkady i wkładające na głowę Marii wieniec. Po bokach stoją, dość nieporadnie oddane, dwie figury aniołów (?) trzymających gałązki palm. "

Płyta nagrobna Johanny Reusner † 1595

     

Płyta nagrobna Johanny Reusner, zmarłej w 1595 roku, trójpolowa z bogato rzeźbionym obramowaniem.

Płyta nagrobna trójki dzieci

     

Płyta nagrobna trójki nieustalonych dzieci, z początku XVII wieku. Inskrypcja mocno zwietrzała uniemożliwiająca jej odczytanie.

Płyta nagrobna dziecka

Płyta nagrobna nieustalonego dziecka, w bardzo złym stanie gdyż jest mocno zwietrzała.

Płyta nagrobna Johanna Bibera i jego żony Magdaleny

     

     

Płyta nagrobna z piaskowca z dwoma popiersiami mieszczan wołowskich, Johanna Bibera, zmarłego w 1620 roku oraz jego małżonki Magdaleny Biber zd. Herdeg, zmarłej w 1600 roku.

Epitafium Johanna Biebera i jego żony Barbary

     

     

Wielopolowe epitafium Johanna Biebera, zmarłego w 1642 roku w wieku 73 lat oraz jego żony Barbary Bieber zd. Tschernel, z którą przeżył 45 lat i spłodził 6 synów oraz 2 córki.

Epitafium NN osoby

Szesnastowieczne epitafium z nieczytelną płytą inskrypcyjną, uniemożliwiającą ustalenie osoby, której dotyczy.

Epitafium NN osoby

Barokowe epitafium z mocno zwietrzałą płytą inskrypcyjną, uniemożliwiające odczytanie jej treści.

Epitafium NN osoby

Barokowe epitafium z mocno zwietrzałą płytą inskrypcyjną, uniemożliwiające odczytanie jej treści.

Nagrobek NN osoby

Przepiękny nagrobek z postacią młodzieńca opartego o amforę. Niestety, widocznie komuś przed laty przeszkadzała niemiecka inskrypcja i została definitywnie usunięta.